پاسخ رئیس ایکوم به نقدها درباره ثبت میراث ناملموس همسایگان+فیلم

سید احمد محیط طباطبایی رئیس ایکوم ایران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: میراث ملموس و ناملموس و تفاوت‌های زیادی با هم دارند از جمله اینکه میراث ناملموس باید هنوز هم زنده باشد و حیات داشته باشد و حرکت کند اما در حوزه میراث ملموس می‌توان یک بنا را ثبت کرد. این بنا می‌تواند هر کجا باشد.

وی گفت: فرهنگ‌ها در دهکده جهانی شدن، در حال نابودی است و لازم بود تا حفظ شوند. یونسکو بر این باور است که می‌توان حتی یک سنت خاص و کوچک را در یک روستا حفظ کرد برای اینکه میراث ناملموس جا به جا می‌شود و بستر مناسبی برای نزدیکی فرهنگ‌ها به یکدیگر است و برای همزیستی و نزدیکی می‌توان از آن استفاده کرد. پس اگر می‌شنویم که کشوری مثلاً «تار» را ثبت کرد باید بدانیم هر شهر و روستا و ناحیه‌ای می‌تواند آن را ثبت کند. پس دلیلی بر این نیست که بگوییم یک چیزی ثبت شد و دیگری نمی‌تواند همان را ثبت کند. یکی از ویژگی‌های میراث ناملموس مشترک ثبت کردن است.

وی گفت: میراث پهلوانی در سال ۲۰۱۰ ثبت جهانی شد و آذربایجان نیز درخواست کرد تا میراث پهلوانی خود را به صورت ملی ثبت کند و نخواست که کشور دیگری به آن بپیوندد. این موضوع مخالفتی با قوانین یونسکو ندارد اما با نفس کار که مشترک باید باشد؛ ایراد دارد.

محیط طباطبایی بیان کرد: ما در حوزه ثبت میراث ناملموس در بین ۱۹۲ کشور رتبه پنجم را داریم. این موضوع نشان می‌دهد که تا کنون ۲۱ مورد را ثبت کرده ایم و نشان می‌دهد که ما میراث مشترک را ثبت کرده ایم.

این کارشناسان میراث فرهنگی گفت: کشورهایی ماورءالنهر که به آن آسیای میانه می‌گوئیم هیچ میراث خاصی را ندارند که با ایران مشترک نباشد. این نشانه هویت تاریخی است و کشورهای دیگر هم تا ۸۰ درصد با ما اشتراک دارند. به همین دلیل است که می‌بینیم مثلاً سنت چای توسط کشورهای دیگر ثبت شده است ایران هم باید سنت چای خود را ثبت کند چون چای یک آئین دارد. البته باید این را هم بدانید که چای در آذربایجان از طرف کاشف السلطنه وارد شد و در ایران نیز کاشته شده است. ممکن است کشوری مانند آذربایجان فکر کند اگر مواردی را جدا ببیند نشان دهنده جدا بودن است فراموش می‌کند که وقتی از ایران صحبت می‌شود از یک نژاد و زبان واحد حرف نمی زنیم بلکه از یک فرهنگ تاریخی صحبت می‌کنیم.

وی افزود: در همه مواردی که کشورهای دیگر ثبت می‌کنند ما هم می‌توانیم حضور پیدا کنیم چون ممکن است با آنها اشتراکاتی داشته باشیم. ضمن اینکه تا کنون ۴۲ مشاهیر ایرانی را ثبت کرده ایم و رتبه سوم جهان را داریم ولی هنوز از ۷۰۰ سال رد نشده ایم یعنی خیلی از کشورهای خلیج فارس هستند که درخواست کرده اند تا بتوانند مشاهیر ۵۰ ساله خود را ثبت کنند اما ایران آنقدر مشاهیر دارد که هنوز نتوانسته مشاهیری که ۷۰۰ سال پیش زندگی می‌کردند را ثبت کند.

این کارشناس بیان کرد: هدف اصلی یونسکو از بوجود آمدن این بود که فرهنگ‌ها را از طریق توسعه علم و شناخت؛ به هم نزدیک کند و به صلح بینجامد نه به دشمنی. میراث ناملموس را به این دلیل ثبت می‌کنیم که بتوان از آن نگهداری کرد و ترویج داد. برنامه حفاظت و ترویج یک اثر میراث ناملموس مهم است. وگرنه صرف ثبت شدن همان می‌شود که برخی از کشورها به دنبالش هستند ما هم تنها یک اثر را توانسته ایم به خاطر حفاظت و برنامه ترویجی آن که توسط نهادهای غیردولتی انجام می‌شود؛ به ثبت برسانیم کدرحالی که باید این کار در همه حوزه‌ها صورت می‌گرفت.